Jan Wolkers: De Tarzan van de Schapen
Jan Wolkers: De Tarzan van de Schapen.
Iedereen die mij een beetje kent weet dat ik binnen
m’n portretten het liefst vrouwen schilder. De verklaring hiervoor is vrij
simpel, n.l. dat ik liever naar vrouwen kijk dan naar mannen. Ook in de omgang
heb ik liever met vrouwen van doen. Dat hele mannen onder elkaar gedoe is om
verscheidene redenen gewoon niet aan mij besteed. Maar zoals bij elke regel
zijn er ook uitzonderingen en da’s hier natuurlijk ook het geval.
Ik heb mijn beide zoons wel geschilderd; zij het
sporadisch, maar toch. Verder schiet me eigenlijk niet meteen een ander
voorbeeld te binnen, of het moet al Lucky Luke, Kuifje of de mannen van The
Thunderbirds zijn, maar dat lijken zo langzamerhand eerder personages uit een
vorig leven. En dan zijn er natuurlijk m’n zelfportretten, maar die doen niet
echt mee in dit verhaal, want daar steekt iets geheel anders achter.
Op die zelfportretten na is de schrijver Jan Wolkers
wel iemand uit het recente verleden die me te binnen schiet als het om
mannelijke modellen gaat. De veronderstelling dat ik het werk van de man
bewonder en hem dus om die reden portretteer gaat gelijk al niet op, want het
grappige is dat ik helemaal geen lezer ben. Dus ook de boeken van Jan Wolkers
heb ik op een paar na nooit gelezen. ‘k Heb me ooit door een docent Nederlands op
de HAVO laten vertellen dat wanneer je er één gelezen hebt, je ze allemaal hebt
gelezen, waarmee hij natuurlijk doelde op de hoeveelheid seks die erin staat.
Ik vond dat toen als puber nogal kort door de bocht, want dat zou impliceren
dat als je één keer seks hebt gehad, je het daarna voor gezien kunt houden
omdat het elke keer hetzelfde is. Volstrekte kul natuurlijk, want als iets
lekker is wil je er juist meer van lijkt me. Toch wilde ik voor m’n eindexamen
graag Turks Fruit op m’n boekenlijst zetten. Hij verbood het me nog net niet,
maar was er niet blij mee. En hoewel de man getrouwd was, maar volgens mij geen
kinderen had, concludeerde ik als vanzelfsprekend dat hij geen liefhebber was
van seks; niet in geschreven woord, maar waarschijnlijk ook niet in bed, laat
staan ergens anders. Als je dan bedenkt dat Turks Fruit het enige boek was op
m’n lijst dat ik daadwerkelijk gelezen had; de andere boeken moesten het doen
met een uittreksel, kreeg ik er van de schijterd op de mondelinge overhoring
geen enkele vraag over. ’t Was overigens best een aardige man, die niet van
zins was om me op m’n zwakheden te laten zakken, want het zou een koud kunstje
zijn geweest om mijn kennis omtrent die andere boeken onderuit te halen.
Nee, mijn zwak voor Wolkers komt vooral door zijn TV
optredens. Was hij vroeger nogal recalcitrant en sloeg verbaal vaak wild om
zich heen, later werd dat een stuk minder. Vermakelijke TV was het vrijwel
altijd. In een interview uit 1982 waarin hij de Constantijn Huygensprijs
weigert is ie hevig verontwaardigd omdat ie pas na 20 jaar, waarin hij naar
eigen zeggen het ene meesterwerk na het andere had geschreven, die prijs
toegekend kreeg. Ik heb vaak op YouTube naar bijzondere filmfragmenten van hem
gekeken. Opvallend is dat naarmate hij ouder wordt de scherpe kantjes er wel
een beetje vanaf gaan en er een geheel andere Jan naar voren komt; milder,
warmer, lief, maar nog steeds gedreven en met een brede belangstelling voor van
alles en nog wat. Je kon Jan ongeacht het onderwerp altijd laten aanschuiven
bij “De Wereld Draait Door” of een andere talkshow; je had geheid een leuke
uitzending.
Weergaloos mooi en vertederend waren de korte filmpjes
die hij voor de VPRO maakte over z’n achtertuin. Hoe hij z’n liefde voor de
natuur laat zien aan de hand van twee egeltjes, waar hij eindeloos mee om zit
te pielen en waarvan er één op het laatst in z’n vinger bijt. Jan kan er alleen
maar om lachen en heeft vooral begrip voor het beestje. Ook dat fantastische
verhaaltje over het spuugbeestje behoort tot de hoogtepunten; iconische TV wat
mij betreft.
En dan is ie ook nog eens gezegend met een fraaie kop.
Niet bepaald knap, maar wel een hoofd waar het karakter vanaf spat; type ruwe
bolster blanke pit. Z’n vrouw Karina viel als een blok voor deze rauwdouwer en
dat zullen er wel meer zijn geweest denk ik. Voor een programma als: “Sterren
op het doek” zou het een ideaal model zijn geweest. Hoewel ik mij wel afvraag
of hij er ooit voor te porren zou zijn geweest. Maar ‘k zie hem er ook wel weer
voor aan; we zullen het echter nooit weten.
Lang geleden toen ik met Harma voor het eerst op Texel
was wilde ik ook persé het huis van de familie Wolkers opzoeken. Een klein
speurtochtje werd het, omdat het nogal verscholen lag in het groen, want
snoeien daar doet Jan niet aan. Elk plantje en ieder levend wezen heeft in zijn
ogen recht van bestaan. ‘k Moet opeens denken aan de tijd dat ie een
volkstuintje in Amsterdam had; waar te midden van al die netjes aangeharkte
perceeltjes opeens een meters hoge groene kubus verrees. Wat een geweldig
gezicht moet dat geweest zijn! Toen we vorig jaar weer eens op het eiland waren
bleek dat Jan nog lang niet vergeten was. De plaatselijke boekhandel in Den
Burg had werkelijk alles van hem in de kast staan en in de etalage was een
aparte ruimte voor z’n werk ingeruimd. ‘k Heb toen nog het boekje: “De Tarzan
van de Schapen” door Jan’s biograaf Onno Blom gekocht en ook gelezen! Kortom;
er zijn genoeg redenen te bedenken om mijn fascinatie voor de man om te zetten
in een portretje.
Voor alle duidelijkheid; ik heb de man nooit in
levende lijve ontmoet. Ook toen we op Texel waren, echt niet overwogen om even
aan te bellen of zoiets. ‘k Denk dat er dan een kant van hem naar voren was
gekomen die ik liever niet zie. Dus heb ik me voor de portretjes bedient van
fotomateriaal afkomstig van het internet.
In de beide tekeningen is duidelijk de bevlogen blik
van de weerbarstige Wolkers te herkennen. Ze zijn weliswaar ergens blijven
steken in het moment, maar wat geeft het. ‘k Vind dat ook één van de mooie kwaliteiten
van tekenen; dat je ermee kunt stoppen wanneer je wilt, want als het goed is
staat er altijd iets van een essentie op. Studies zijn het en niet bedoeld om
te worden geëxposeerd, of iets dergelijks; gewoon voor m’n eigen plezier
gemaakt. In het schilderijtje heb ik geprobeerd de zachtaardige en breekbare
Jan op leeftijd te laten zien en ik geloof dat dat ook wel gelukt is.
18 juli 2021
Reacties
Een reactie posten